شیر چاقویی یا Knife Gate Valve نوعی شیر دروازه‌ای‌ست که مجهز به یک تیغه‌ی باریک و تیز است. این تیغه در زمان بسته‌شدن، سیال یا مواد معلق را برش داده و جلوی جریان را به‌صورت کامل می‌گیرد. این ویژگی باعث می‌شود شیر چاقویی برای کاربردهایی با سیالات چسبنده، لجن یا پالس‌های جامد بسیار مناسب باشد .

- نحوه عملکرد شیر چاقویی

عملکرد این شیر بسیار ساده و مؤثر است: با حرکت عمودی تیغه‌ی برنده (gate) داخل ساختار ولو، مسیر جریان باز یا بسته می‌شود. وقتی شیر به‌طور تمام بسته قرار گیرد، تیغه با نشیمنگاهی نرم یا سخت تماس برقرار می‌کند و سیال را کاملاً مسدود می‌کند. حرکت این تیغه می‌تواند به‌صورت دستی، پیستونی یا با اکچوئیتور پنوماتیک یا الکتریکی انجام شود .

- مزایا شیر چاقویی
• سبک و کم‌حجم است؛ نصب و نگهداری آسان‌تری دارد. وزن آن به‌ویژه در اندازه‌های بزرگ کمتر از شیرهای سنتی است 
• افت فشار بسیار پایین در حالت کاملاً باز، به دلیل قطر کامل مسیر عبور سیال 
• مناسب برای مقابله با سیالات دارای مواد معلق سنگین یا چسبنده مثل خمیر کاغذ، لجن یا پایپ‌های رسوبی 
• هزینه تولید و نصب کم‌تر نسبت به شیرهای دروازه‌ای استاندارد و قابل تعمیر و نگهداری آسان‌تر است 

- معایب و محدودیت‌ها
• مناسب برای فشارهای پایین تا متوسط است؛ برای کاربردهای فشار بالا مناسب نیست 
• برای کنترل دبی یا تنظیم تدریجی مناسب نیست؛ استفاده در حالت نیمه‌باز می‌تواند باعث ارتعاش یا سایش تیغه و نشیمنگاه شود 
• بسته‌شدن سریع ممکن است سبب ضربه هیدرولیکی (Water Hammer) یا ایجاد لرزش شود 
• در کاربرد با مواد خشک یا پودری ممکن است نشتی اطراف تیغه ایجاد شود و نیازمند نگهداری و بازرسی دوره‌ای است 

- طراحی بر اساس سایز و مدل نصب: انواع wafer — lug — flange که برای فضای محدود یا نیازهای خاص فرآیندی قابل انتخاب هستند .